شوره سر چیست
شوره سر باعث خارش، قرمزی، التهاب و ظاهری ناراحت‌کننده است. تقریباً 50 میلیون آمریکایی و 50 درصد از جمعیت بزرگسالان در سراسر جهان، شوره سر دارند. یکی از راه‌های کنترل این مشکل و کاهش علائم آن، استفاده از شامپو ضد شوره مناسب است.
شوره سر به پوسته‌های ریزی گفته می‌شود که به صورت خشک یا چسبنده (چرب) و قابل مشاهده هستند و زمانی که شوره سر با قرمزی یا التهاب همراه باشد، احتمال بیماری پوستی دیگری مانند پسوریازیس یا درماتیت وجود دارد.
«شوره سر» (Sculp Dandruff) یک بیماری شایع پوست سر است که در آن پوست، سریعتر از روال طبیعی لایه‌های جدید تشکیل می‌دهد و پوست‌های مرده قبلی به صورت دانه‌هایی از سر کنده می‌شوند و می‌ریزند.
در برخی افراد شوره سر در زمستان یا آب و هوای خشک وخیم‌تر می‌شوند. شوره می‌تواند از نوع خشک یا چرب باشد که اغلب به دلیل مقادیر بالای مخمر روی پوست ایجاد و باعث التهاب خواهد شد.
عواملی مانند استرس، شستشوی زیاد، شامپوی نامناسب و خوردن برخی غذاها (غذاهای پرادویه و غذاهای شیرین) احتمال پوسته‌ریزی را بیشتر می‌کنند. درمان شوره سر اغلب می‌تواند به راحتیِ انتخاب یک شامپوی مناسب باشد.
عوامل ایجادکننده شوره سر
پیش از آنکه به دنبال شامپو شوره سر مناسب بگردید، بهتر است بدانید که شوره سر، در نتیجه ترکیبی از عوامل زیر به وجود می‌آید:
وجود نوعی قارچ پوستی به نام مالاسزیا (malassezia) روی پوست سر
بروز اختلال در عملکرد غدد چربی پوست سر و ترشح بیش از اندازه چربی
پاسخ سیستم ایمنی بدن به وجود قارچ روی پوست سر
در نتیجه، اغلب شامپوهای ضدشوره یا حاوی ترکیبات ضد قارچ روی پوست سر هستند و یا با تنظیم ترشح چربی از غدد چربی پوست سر، مانع ایجاد شوره می‌شوند.
علت شوره سر چیست؟
علت دقیق آن مشخص نیست اما به برخی عوامل در ایجاد آن نقش اساسی دارند:
پوست خشک:
خشک شدن پوست، عامل جدا شدن لایه‌های سطحی پوست و ریختن آن‌ها است.
برخی بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، اگزما یا درماتیت: باعث خشکی پوست و در نهایت پوسته‌ریزی می‌شوند.
حساسیت و آلرژی‌ها:
یکی از واکنش‌های بدن به آلرژی، التهاب ناگهانی و حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها خودی و مرگ سلول‌ها است.
عدم شانه کردن منظم مو:
چربی‌ها به جای پایین کشیده شدن از ساقه مو، در سر تجمع پیدا می‌کنند.
رشد و تکثیر قارچ‌ها:
دو گونه قارچ به نام مالاسزیا وستریکتا و مالاسزیا گلوبوسا، چربی پوست سر را به اسیدهای چرب تجزیه می‌کنند و باعث تقسیم سریعتر سلول‌های پوستی و در نتیجه ایجاد شوره، التهاب و خارش می‌شوند.
استرس و اضطراب:
استرس زیاد و طولانی مدت، بر سیستم ایمنی، سیستم عصبی و پوست اثر می‌گذارد و می‌تواند باعث شوره سر شدید شود.
ابتلا به بیماری‌های خودایمنی:
در برخی بیماری‌های خودایمنی، سلول‌های ایمنی فرد به سلول‌های خودی مانند پوست حمله می‌کنند و باعث پوسته‌ریزی خواهند شد.
رژیم غذایی نامناسب:
مصرف چربی زیاد و قند بالا به دلیل افزایش انسولین سبب به هم خوردن هورمون‌ها و افزایش ترشح چربی و سبوم می‌شود.
گاهی بدن سبوم اضافی را تولید می‌کند. سبوم در مقادیر طبیعی، به مرطوب‌سازی مو و پوست کمک خواهد کرد و از خشک شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند که در به تعویق افتادن روند و علائم پیری مؤثر است.
با این حال، تولید بیش از حد سبوم که ممکن است به دلیل بلوغ، بارداری، استرس یا شامپو باشند، گاهی هم منجر به مشکلاتی می‌شود.
هنگامی که سبوم اضافی با سلول‌های پوستی و آلودگی مخلوط شود، حاصل ایجاد تکه‌های شوره با علائمی از جمله: لکه‌ها یا قطعات پوستی، پوسته‌های بزرگ شده و زرد روی سر، خارش و چربی مو هستند.
عوارض شوره سر چه هستند؟
شوره سر یک اختلال شایع پوست سر است. دلایل دقیق شوره سر هنوز برای متخصصان پزشکی ناشناخته است. در حالی که پوست چرب یکی از عواملی است که منجر به ایجاد شوره می شود، اما افرادی که پوست خشک دارند در بعضی مواقع همان مشکلات پوست چرب را هم تجربه می کنند.
تحقیقات متعدد در مورد شوره سر به این نتیجه رسیده‌اندکه انواع مختلفی از شوره سر وجود دارند که دلایل بروز هر نوع متفاوت است.
علامت اصلی شوره سر، پوسته ریزی است. برخی از اختلالات پوستی مانند درماتیت سبورئیک، پسوریازیس نیز می‌توانند شوره ایجاد کنند. درماتیت سبورئیک نوع مهمی از شوره سر است که ممکن است سایر اعضای بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
شوره سر چگونه درمان می‌شود؟
درمان شوره شامل راه‌هایی است که می‌توانید از شر خارش و پوسته‌ریزی خلاص شوید یا آن را کنترل کنید. دو راه حل ساده برای رفع این مشکلات، برس کشیدن و استفاده از شامپو ضد شوره هستند.
شانه کدن مو با ضربه‌های ثابت و محکم به سمت پایین، به جدا شدن پوسته‌ها از روی سر و ریختن لایه‌های اضافه از سر کمک می‌کند.
این کار سبوم اضافی و بسیاری از ذرات شوره را از پوست سر دور می‌کند، چون تجمع چربی و سلول‌های پوستی مرده باعث ایجاد شوره می‌شوند. حرکت شانه در امتداد تارهای مو به براق و سالم نگه داشتن مو کمک می‌کند. تا جای که می‌توانید از شانه‌های دندا‌نه درشت و ترجیا از جنس چوبی استفاده کنید چون مانع ار موخوره خواهند شد.
فواید استفاده از شامپو ضد شوره سر
برخی ترکیبات موجود در شامپوهای ضد شوره به عنوان مرطوب‌کننده‌های پوست سر، به خصوص برای پوست‌های خشک عمل می‌کنند. به علاوه، این مواد سلامت و تقویت پوست سر و ابریشمی بودن مو را هم به دنبال دارند.
به طور مثال، لوسیون‌های ضد شوره باعث کاهش قرمزی، چربی و افزایش زیبایی پوست و مو می‌شوند. کرم‌ها یا ماسک‌های موی بعد از حمام با حفظ رطوبت مو، مانع از اثر نامطلوب داروهایی می‌شوند که برای درمان شوره چرب استفاده شده‌اند.
تمام شامپوها از یک سری مواد عمومی و پایه‌ای مانند چربی‌زداها، مواد ایجاد کننده کف و سایر مواردی همچون مواد زیر تشکیل شده‌اند:
- آب
- سورفاکتانت‌ها: با اتصال از به آب و از سمت دیگر به چربی‌ها باعث محلول شدن و شسته شدن آن‌ها خواهند شد.
- مواد فعال‌کننده سطحی
- مواد تولید کننده کف
- مواد ایجاد کننده ویسکوزیته: ویسکوزیته غلظت و روان بودن شامپو را تعیین می‌کند.
- نرم کننده
- مواد نگهدارنده
در یک شامپو ضد شوره سر چه ترکیباتی باید وجود داشته باشد؟
پیش از آنکه به دنبال شامپوها بگردید، مهم است که بدانید شوره سر معمولاً به یکی از دلایل زیر ایجاد می شود:
- وجود مخمر مالاسزیا روی پوست سر
- عملکرد سباسیوس و تولید چربی بیش از اندازه
- پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به حضور مخمر
در نتیجه اکثر شامپوها حاوی عناصری هستند که سبب کاهش مخمر روی پوست سر شده و یا اینکه مانع از تولید چربی اضافه توسط غدد چربی می‌شوند. برخی از ترکیبات ضد شوره به دلیل شرایط مناسبی که برای پوست سر ایجاد می کنند، عملکردی همانند یک شامپو ضد ریزش مو نیز دارند.
ترکیبات ضد شوره
تولید کنندگان از ترکیبات مختلفی در شامپو ضد شوره استفاده می کنند. در ادامه برخی از آن ها را به شما معرفی کرده و توضیح می‌دهیم هر کدام از آن‌ها چگونه به کاهش شوره کمک می‌کنند.
قطران زغال سنگ
این ترکیب برای درمان و دیگر بیماری هایی که همراه با پوسته پوسته شدن و خارش پوست سر هستند (پسوریازیس یا درماتیت سبورئیک) استفاده می‌شود. قطران زغال سنگ متعلق به دسته ای از داروها است که به عنوان کراتوپلاستیک شناخته می شوند. حضور این ماده در یک شامپو ضد شوره سبب می‌شود سلول‌های مرده را از سطح پوست خارج کرده و رشد سلول های پوستی را کاهش دهد.
کتوکونازول
این ماده یک ترکیب ضد قارچ است که به از بین بردن قارچ‌های مالاسزیا کمک می‌کند. قارچ‌های مالاسزیا سبب تحریک غدد چربی و تولید بیشتر آن می‌شوند و در نتیجه ایجاد شوره را تشدید می‌کنند.
اسید سالیسیلیک
اسید سالیسیلیک یک اسید هیدروکسی بتا است. وجود آن در شامپو ضدشوره از چسبیدن سلول‌های پوستی به یکدیگر جلوگیری کرده و می‌تواند سلول‌های پوسته پوسته شده را از بین ببرد.
سولفور و اسید سالیسیلیک
افزودن گوگرد به سالیسیلیک اسید در یک شامپو ضد شوره کمک می‌کند که تجمع سلول‌های پوستی کاهش یابد. از طرف دیگر گوگرد دارای خواص ضد میکروبی است.
سلنیوم سولفید
حضور این ماده آنتی باکتریال در ترکیبات یک شامپو ضد شوره دو فایده اصلی دارد. اول اینکه سرعت فرایند پوسته پوسته شدن و تغییرات سلولی را کاهش می‌دهد. در مرحله بعد رشد مخمرهای پوست سر را کاهش می‌دهد.
زینک پریتیون
این ماده که به عنوان ZPT نیز شناخته می‌شود، با کاهش رشد مخمر، کاهش تولید چربی توسط غدد پوست و همچنین کاهش تولید بیش از اندازه سلول‌های پوستی، به بهبود شرایط پوست سر کمک می‌کند.
چرا بعضی شامپوها بی اثر هستند؟
همانگونه که دیدید تعداد بسیار زیادی ترکیبات ضد شوره وجود دارند که در همه شامپوها مشترک نیستند.
به همین دلیل نمی توان با قطعیت گفت که یک شامپو ضد شوره بی اثر است، زیرا ممکن است ترکیب مناسب نوع شوره سر شما درون آن وجود نداشته باشد.
از طرف دیگر ممکن است یک شامپو برای شرایط پوست سر شما عالی باشد اما مناسب نوع موهایتان نباشد. بنابراین برای انتخاب بهترین شامپو برای شوره سر خود شرایط مختلفی را باید در نظر بگیرید. در ادامه برخی از این شرایط را با هم مرور می‌کنیم.
