کلاژن پوست چیست ؟
کلاژن پوست یکی از مهم ترین اجزای ساختمانی پوست، استخوان و دندان، ماهیچه ها، تاندون ها و رباط ها است. در واقع کلاژن مانند چسبی است که بافت های مختلف بدن را در کنار هم نگه می دارد.
یکی از ویژگی خاص این پروتئین خاصیت بازجذبی است، به این معنی که به اجزای کوچک تر تبدیل شده، تغییر شکل می دهد و دوباره جذب بدن می شود. این ویژگی خاص باعث شده که این پروتئین مناسب استفاده در طیف متنوعی از درمان های پزشکی باشد.
حداقل شانزده نوع پروتئین کلاژن در بدن وجود دارد که از بین آن ها سه تا پنج نوع از اهمیت بالایی برخوردارند. به طور مثال کلاژن نوع یک در لایه های پوست وجود دارد که باعث تقویت آن ها می شود.
علاوه بر این کلاژن به پوست خاصیت ارتجاعی می دهد و با حفظ آب بافت پوستی مانع از خشکی و چین و چروک می شود.
این پروتئین در درم یا لایه میانی پوست به تشکیل یک شبکه فیبری از سلول ها به نام فیبروبلاست کمک می کند که سلول های جدید روی آن رشد می کنند.
این عمل باعث جوان سازی پوست می شود. کلاژن همچنین در تعویض و ترمیم سلول های مرده پوست نیز نقش دارد.
همه ی انواع کلاژن ابتدا به شکل پروکلاژن ساخته می شوند. به این ترتیب که دو آمینو اسید پرولین و گلایسین به کمک ویتامین C با یکدیگر ترکیب می شوند و پروکلاژن را می سازند.
سرم کلاژن پوست چگونه تاثیر می‌گذارد؟
درحالیکه ۱۶ نوع کلاژن در بدن‌تان وجود دارد، سرم‌های کلاژن باعث تقویت نوع کلاژن در سلول‌های پوستی‌تان می‌شود. این نوع کلاژن باعث کشش‌پذیری و ساختار پوست‌تان می‌شود.
همزمان با بالا رفتن سن‌تان، پوست کشیده و چروکیده می‌شود. با اینکه سرم‌های کلاژن جایگزین کلاژن از دست رفته نمی‌شوند، اما می‌توانند خطوط ریز را پر کنند و به حفظ رطوبت پوست کمک کنند که باعث محکم‌تر شدن پوست و نرم‌تر شدن آن می‌شود.
متخصصین پوست توصیه می‌کنند که سرم‌های کلاژن در اکثر مواقع باعث تحریک تولید پروتئین می‌شوند.
خوراکی هایی که برای ساخت کلاژن ضروری هستند :
- پرولین سفیده تخم مرغ، جوانه گندم، لبنیات، کلم، مارچوبه و قارچ حاوی آمینو اسید پرولین هستند.
- گلایسین پوست مرغ و ژلاتین منابعی غنی از آمینو اسید گلایسین می باشند.
- مس مس که در فعال کردن آنزیم واکنش ساخت کلاژن نقش دارد در دانه کنجد، پودر کاکائو و عدس یافت می شود.
- ویتامین C ویتامین C که در انواع مرکبات و سبزی ها وجود دارد، در کنار هیالورونیک اسید از مواد ضروری برای ساخت کلاژن در بدن است.
به علاوه مصرف پروتئین های با کیفیت و حاوی آمینو اسید های ضروری که در گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، لبنیات و حبوبات وجود دارند نیز در ساخت کلاژن اهمیت دارند.
اکنون که به اهمیت وجود کلاژن در بدن و نقش مهم آن در حفظ و جوان سازی پوست پی بردیم، بهتر است بدانیم چه عواملی باعث کاهش کلاژن پوست می شوند.
فاکتور هایی که در کاهش و یا از بین رفتن کلاژن پوست نقش دارند:
- افزایش سن هر چه سن بالاتر می رود بدن کلاژن کمتر و با کیفیت پایین تری تولید می کند که باعث کم شدن استحکام و انعطاف پذیری پوست می شود. سرعت این فرآیند نیز بستگی به ژنتیک فرد دارد.
- عوامل محیطی مثل قرار گرفتن در معرض اشعه های UV و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را افزایش می دهند.
- رژیم غذایی غلط استفاده ی زیاد از شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند آرد سفید باعث کاهش کلاژن بدن می شوند چرا که در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد می کنند.
همه ی این عوامل هم چنین با تشکیل رادیکال های آزاد سرعت تجزیه ی کلاژن را افزایش می دهند. البته بعضی اختلالات خود ایمنی مانند بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را کاهش می دهند.
داشتن پوستی شاداب، سالم و جوان خواست همه ی ما است و بعضی از ما از به کارگیری بسیاری از روش ها برای جلوگیری از پیری پوست و چین و چروک دریغ نمی کنیم. در ادامه به برخی روش هایی که به ساخت و بهبود کیفیت کلاژن پوست کمک می کنند می پردازیم.
یک متخصص تغذیه دراین باره بیان می کند که بسیاری مواد غذایی حاوی فرم قابل دسترس کلاژن برای فرآیند های زیستی بدن هستند و بدن می تواند بلافاصله بعد از مصرف از آن برای ساخت پروتئین استفاده کند.
کلاژن پوست در کدام قسمت های بدن یافت می‌شود؟
کلاژن توسط سلول‌های بافت پیوندی در درم به نام فیبروبلاست ساخته می‌شوند. با بالاتر رفتن سن (معمولا پس از ۲۵ سال) کلاژن‌ها در بدن ضعیف‌تر می‌شوند و فیبروبلاست ها دچار ضعف ساختاری شده و در نتیجه، روند تولید کلاژن دچار مشکل می‌شود.
این مشکلات به علاوه‌ی مشکلات ساخت الاستین در بدن منجر به بروز نشانه‌های پیری پوست می‌شود. علائم پیری پوست شامل این موارد است:
منافذ باز
چروک
پوست کدر و دهیدراته
زبری و از دست رفتن لطافت پوست
کسری کلاژن از چه طریقی جبران می‌شود؟
گفتیم که کلاژن با افزایش سن به ویژه پس از ۲۵ سال، در بدن کاهش پیدا می‌کند و تا ۳۵ سالگی علائم پیری پوست کم کم روی پوست خودنمایی می‌کنند.
علاوه بر این، عوامل محیطی نظیر رادیکال های آزاد، اشعه‌ی UV استعمال دخانیات،آلودگی هوا و… منجر به تخریب کلاژن می‌شوند. بنابراین باید این کسری را با عوامل بیرونی جبران کرد.
تغذیه مهم‌ترین رکن در جبران کسری کلاژن است. گوشت قرمز و سفید و به ویژه ماهی منبع اصلی تامین کلاژن در بدن انسان هستند. استفاده از هر دوی آن‌ها می‌تواند به تامین کلاژن در بدن کمک شایانی کند.
گوشت ماهی غنی‌ترین منبع برای دسترسی به کلاژن نوع ۱ و ۲ است لذا برای جوانی پوست می‌تواند مفیدترین غذا باشد. برای تقویت مفاصل و دسترسی به کلاژن نوع ۳ نیز می توانید گوشت قرمز به ویژه گوشت گاو را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
در کل مواد غذایی حاوی پروتئین می‌توانند کلاژن مورد نیاز بدن شما را تامین کنند. گوشت سفید و قرمز، حبوبات و آجیل از جمله این مواد غذایی هستند.
به جز تغذیه چه مواردی می‌تواند به افزایش کلاژن پوست کمک کند؟
علاوه بر رژیم غذایی مناسب،می‌توان با مصرف مکمل‌های مناسب به جوانی پوست و تعدیل میزان کلاژن در پوست کمک کرد. برای مثال ویتامین سی یکی از اصلی‌ترین عوامل تسهیل کننده‌ی ساخت کلاژن است.
بنابراین مرکبات و مکمل‌های داراری ویتامین سی می‌توانند به افزایش ساخت کلاژن در بدن کمک کنند. به علاوه شما می‌توانید از مکمل‌هایی نظیر ویتامین D، کلسیوم و زینک نیز برای رسیدن به پوستی جوان و سرحال کمک بگیرید.
مکمل‌های داروخانه‌ای،سرم ها، و دستگاه هایی که مکانیزم عملکرد آن‌ها تحریک فیبروبلاست‌ها است، در مسیر جوانسازی به شما کمک فراوانی خواهند کرد.
درمان هایی نظیر کربوکسی تراپی و آر اف منجر به افزایش کلاژن سازی در پوست می‌شوند؛ کربوکسی با القای حس خفگی مصنوعی به پوست موجب افزایش اکسیژن‌رسانی و در نتیجه موجب افزایش فعالیت فیبروبلاست ها و ساخت بیشتر کلاژن می‌شود.
آیا کرم های کلاژن پوست کاربردی هستند؟
احتمالا هنگام بررسی و خرید محصولات مراقبت از پوست به کرم ها یا سرم هایی برخورده اید که ادعا شده در آن ها کلاژن وجود دارد و اثرات ضدپیری و جوان سازی دارند.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که کلاژن پروتئینی با ساختار مولکولی بزرگ است که قابلیت جذب از طریق پوست را ندارد. بنابر این محصولات پوستی حاوی کلاژن نمی توانند به ذخیره ی کلاژن بدن بیفزایند.
اما اخیرا کرم ها و محصولاتی ساخته شده اند که حاوی پپتید های کلاژن هستند. این پپتید ها که در آزمایشگاه تولید می شوند نسبت به مولکول کلاژن کوچک تر هستند و قابلیت جذب از طریق پوست را دارند.
راهکار های کلینیکی افزایش کلاژن پوست
به جز کمک به تولید کلاژن از طریق مصرف خوراکی های مختلف، درمان های کلینیکی که امروزه طرفداران بیشتری پیدا کرد اند راه های ایمن و سریعی برای جلوگیری از پیری و چین و چروک پوست در اثر کاهش کلاژن هستند. در ادامه به برخی از این درمان های رایج می پردازیم.
تزریق کلاژن و پرکننده های پوستی
به عبارت ساده، تزریق کلاژن یعنی وارد کردن ماده ی جایگزین کلاژن طبیعی به لایه ی زیرین پوست که در پی آن پوست درست مانند زمانی که غنی از کلاژن است صاف و انعطاف پذیر می شود و بافتی محکم و سفت خواهد داشت.
زیدرم و زیپلاست که کلاژن های تزریقی گاوی هستند در دهه ی ۸۰ میلادی بسیار طرفدار پیدا کردند. این نوع کلاژن ها مستقیما به درم (لایه ای از پوست و زیر اپیدرم که محل نگهداری کلاژن و الاستین است) تزریق می شوند.
امروزه پرکننده ها یا فیلرهای دیگری نیز برای کسانی که مایل به استفاده از محصولات مشتق حیوانی نیستند در روش تزریق مورد استفاده قرار می گیرند.
جوودرم و رستیلن دو فیلر معروف از این دسته هستند که حاوی هیالورونیک اسید هستند. این ماده ی طبیعی نه تنها باعث تقویت و استحکام پوست می شود بلکه قادر به نگهداری آب تا هزار برابر وزن خود است و هنگام نیاز پوست به رطوبت، آب رسانی به آن را انجام می دهد.
اثرگذاری سریع و بهبود بافت پوست از مزایای این روش است. البته بسته به نوع پوست یا عمق چروک ها تعداد دفعات تزریق متفاوت است.
نور LED قرمز
یکی از درمان های کلینیکی تولید کلاژن، ال ای دی تراپی است. این روش که در شاخه ی نوردرمانی قرار می گیرد تاریخچه ی بسیار جالبی دارد.
در دهه ی ۹۰ میلادی دانشمندان ناسا دریافتند که گیاهان زیر طیف های نوری خاصی رشد بیشتر و بهتری دارند. آن ها از این نتیجه استفاده کردند و آزمایشات خود را برای بررسی اثر طول موج های مختلف نور بر روی سرعت ترمیم زخم های پوستی ادامه دادند.
این محققان دریافتند که نور قرمز و امواج فروسرخ سرعت رشد سلول های پوستی را ۲۰۰ برابر افزایش می دهند. بعد از این کشف متخصصان به فکر استفاده از ال ای دی تراپی برای برطرف کردن بسیاری از اختلالات پوستی، چین و چروک و یا شل شدگی پوست افتادند.
LED تراپی استفاده از رنگ ها و امواج مختلف نور برای نفوذ به لایه های متفاوت پوست و تحریک تولید کلاژن است. برای مثال نور قرمز به لایه ای از پوست نفوذ می کند که سلول های فیبروبلاست در آن وجود دارد.
این سلول ها مسئول تولید کلاژن و الاستین یعنی پروتئین های جوان کننده ی پوست هستند. نور قرمز با نفوذ به این ناحیه هم تولید کلاژن را تحریک می کند و هم التهابات پوستی را کاهش می دهد.
نور کهربایی، یکی دیگر از رنگ های موجود در طیف نوری، با اینکه نفوذ کمتری از نور قرمز به دورن پوست دارد باعث افزایش تولید کلاژن و الاستین می شود.
بیشترین نفوذ در میان نور های مختلف مربوط به امواج فروسرخ است که هم به بهبود سریع التهابات پوستی کمک می کند و هم باعث می شود محصولات مراقبت از پوست نفوذ بیشتری به درون پوست داشته باشند.
